Tiếng Anh có nhiều tính từ (adjective) với đuôi –ic, ví dụ: historic (mang tính lịch sử), classic (cổ điển), basic (cơ bản), optimistic (lạc quan), pessimistic (bi quan), v.v.. Khi muốn chuyển một trong những tính từ này thành trạng từ (adverb), ta đơn giản thêm hậu tố (suffix) –ally vào sau đuôi của tính từ: historically, classically, basically, optimistically, pessimistically, v.v.
Tuy nhiên, bất cứ luật nào cũng có trường hợp ngoại lệ. Tính từ public (công cộng) là một ví dụ. Đôi khi, chính người nói tiếng Anh bản xứ cũng không biết rằng đây là một trường hợp đặc biệt, và vì vậy, họ thêm hậu tố –ally để tạo trạng từ, như bất kỳ tính từ đuôi –ic nào khác. Cụ thể, public trở thành publically.
Bạn có thể đang tự hỏi, viết publically thì có gì sai? Thực vậy, trong rất nhiều văn bản hàng ngày, ta vẫn có thể bắt gặp trạng từ publically được viết nhan nhản trong các bài báo, tạp chí, trên các trang web và blog. Ta thậm chí còn thấy trạng từ publically được liệt kê bên cạnh publicly trong nhiều tự điển của các nhà xuất bản nổi tiếng. Nếu ngay trong các tự điển, publically còn được liệt kê, thì nó là một từ được công nhận rộng rãi, đâu có vấn đề gì để bàn cãi!
Sự thật không hẳn chỉ có vậy đâu. Nếu chú ý kỹ cách các tự điển giải thích về trạng từ publically, bạn sẽ thấy họ thường đánh dấu publically bằng những từ như non-standard (không chuẩn), variant (biến thể). Điều này có nghĩa là những người nói tiếng Anh vẫn công nhận trạng từ publically có tồn tại, và nếu bạn dùng nó, một ngời bản xứ vẫn có thể hiểu bạn. Suy cho cùng, chức năng của một cuốn tự điển là để ta tra từ. Một cuốn tự điển hữu dụng cần liệt kê tất cả những công cụ ngôn ngữ mà ta có khả năng dùng.
Nhưng, như ta thường nói trong tiếng Anh, just because you can doesn’t mean you should (không phải điều gì bạn có khả năng làm thì bạn cũng nên làm). Nếu bạn dùng trạng từ publically, đặc biệt là trong văn viết (written), người đọc sẽ hoàn toàn hiểu bạn, nhưng đồng thời, bạn đã vô tình để lộ cho họ biết rằng bạn không thực sự hiểu rõ từ mà bạn đang dùng. Họ chẳng những có thể hiểu được ý bạn muốn viết gì mà còn có thể đoán được rằng bạn dùng publically vì nghe nó gần giống với cách phát âm từ publicly và vì bạn dùng công thức rập khuôn tính từ đuôi –ic + hậu tố –ally. Trong ngữ cảnh xã giao bình thường hàng ngày khi bạn không cần đề cao tính trang trọng (informal), điều này chẳng nhầm nhò gì. Tuy nhiên, nếu đang làm một bài thi viết tiếng Anh quan trọng (formal), bạn nên hạn chế khả năng bị trừ điểm hết mức có thể.
Và sau này, nếu công việc đòi hỏi bạn viết những văn bản mang tính trang trọng và nghiêm túc (formal), ví dụ như những bài nghiên cứu khoa học, văn bản y khoa, pháp luật, hay đơn giản là nếu bạn muốn bỏ ra ít công sức nhất có thể mà vẫn được người ta đánh giá cao, hãy tập dùng đúng từ đúng cách. Cụ thể, hãy dùng trạng từ chuẩn được công nhận chính thức publicly thay vì biến thể publically của nó.
Vậy là hết bài!
Bạn còn điều gì thắc mắc về chủ đề này? Điều gì về tiếng Anh đang làm bạn trằn trọc, ăn không ngon, ngủ không yên? Hay đơn giản là bạn chỉ muốn say “Hi!”? Hãy để lại lời bình luận bên dưới nhé!